Öğretmen, ziraatçi ve yazar Reha İsvan, 1968’den itibaren gazete ve dergilerde de köşe yazıları yazdı. Bir dönem İstanbul Milli Eğitim Müdür Muavinliği görevinde bulundu. 1968-1974 arası Yalova Lisesi’nde İngilizce Öğretmenliği yaptı. 1974’te ise Yeşilköy Lisesi’nde İngilizce öğretmenliğine başladı.  

12 Eylül darbesi sonrasında yasaklanan dernekler arasında olan  Barış Derneği Davası’nın tek kadın tutuklusuydu.

“(…) Duruşmanın başından beri bu davanın neden açıldığını ve nasıl açılabildiğini anlayabilmiş değilim. (…) Savunmaya geçmek istiyorum ama kendimi savunmam için bir neden bulamıyorum. (…) Tutuklu bulunduğum sırada hakkımda ötede beride yazılanlar, yayınlananlar vb. aleyhime delil olarak ikame edilmiş. (…) Kalıyor, iddianamede aleyhimde imiş gibi yorumlanmak istenilen, Barış Derneği’nin kurucu ve yöneticisi olmam keyfiyeti. (…)

(…) İddia makamı bize açıkça iftira ve hakaret yönelttiği zaman – hem de sadece yazılı  olarak değil “jest”– bu fark edilmiyor. Bizlerden biri iddia makamının iddia ve mütalaaları eleştirirse, suç işlemiş sayılabiliyoruz.  İddiayı eleştirmeden savunma mümkün müdür?

(…) ‘Siz kendi işinize baksaydınız ya, size ne dünya sorunlarından? Savaş barış konusundaki gerçekleri ne diye kurcalarsınız, size mi kalmış bu işler?’ yaklaşımı ile suçlanıyorsam evet, ben bu mantıkla suçlu düşerim.  Ne var ki bu suçun cezası ne bu dünyanın ne öbür dünyanın yasalarında yazılıdır.

(…) Neden Barış Derneği kurucusu olmaktan onur duyduğumu bilmem biraz olsun anlatabiliyor muyum?  (…) Benim inancıma göre iyi yurttaşların görevi iktidarda olan hükümetleri değil, halklarının çıkarını savunmaktır. (…) Hal böyle olunca, bizim hakkımızda hüküm vermeden önce, barış için çalışanlara düşen görevin ne olduğunu bir kere düşünmenizi dileyeceğim.

(…) Şahsen ben de kişinin ilk sorumluluğunun barışa hizmet olduğuna inanıyorum. (…)

İddianamede ve mütalaada derneğimizin bölücülük yaptığı yazılı; terörü anarşiyi kışkırttığımız da yazılı. (…) Evet! Ben seçimimi yaptım. Kendi çıkarları için insanların, uygarlığın, doğanın tahrip edilmesi tehlikesini bilmezlikten gelen gafillerle birlik olamazdım, barış savaşçılarının safını seçtim.”

Reha İsvan’ın,  21. 7. 1983 tarihli mahkemesinde okuduğu savunma, Zeynep Oral (1986) Bir ses, Milliyet Yayınları, İstanbul, dördüncü baskı, s.317- 396.

Barış Derneği  kurucu üyesi

İlerici Kadınlar Derneği (İKD) üyesi

Rahşan Ecevit, Sevgi Özel, Ayşe Düvenci, Bülent Ecevit, Erdal Düvenci, Zeynep Oral,  Sevin Dikerdem, Turgut Kazan, Mahmut  Dikerdem, Orhan Apaydın, Oğuz Aral, Ali Sirmen…

12 Eylül sürecinde, Barış Derneği Davası’nda yargılandı. Metris Askeri Cezaevii’nde 38 ay tutuklu kaldı.

Seçki

Saniye Yurdakul (2021). Onun adı Cumhuriyet Reha İsvan, toplumsalbakis.net, 29. 10.2021.

12 Eylül’ün hukuk dramına dönüşen Barış Derneği Davası, video, 16. 12. 2019.

Kiraz Akın (2015 ). Reha İsvan I: İnsanlar Asıl Korkuya Yenik Düşünce Tutsak Oluyor, 5harfliler.com, 26. 8. 2015.

Gamze Akdemir (2014). ‘Bir volkan parçasıydı’, Cumhuriyet Kitap, 20.02.2014.

Reha İsvan’ı yitirdik (2013). aaltunsoy.wordpress.com, 10. 5. 2013.

Zeynep Oral (1. Basım: Kasım 2013, 2. Basım: Ocak 2014). Direniş ve Umut, Metis Kitap, İstanbul.

Sennur Sezer  (2011). Reha İsvan’a Mektup, evrensel.net, 26. 10. 2011.

Sennur Sezer (2009). İnat halayı murat şenliği, evrensel.net,  23. 8. 2009. 

Zeynep Oral (1. Basım: Mayıs 1986, 4. Basım: Temmuz 1986). Bir Ses, Milliyet Yayınları, İstanbul.

Reha İsvan maddesi, tr.wikipedia.org.

Reha İsvan (1992). Gün Olur Devran Döner, roman, Bilgi Yayınevi, İstanbul. 

Reha İsvan (1990). Ne Söylersen Bir Eksik, Bilgi Yayınevi, İstanbul.

Reha İsvan   (1988). Yankılar, Milliyet Yayınları İstanbul.