Gazeteci, yayıncı ve siyasi parti faaliyetleri yürüten Sabiha Derviş, Selanik Terakki İnas İdadisi (Lisesi)’nde başladığı orta öğrenimini bir Fransız okulunda tamamladı.  Lise öğrenimini henüz tamamladığı dönemlerde yazıları Yeni Felsefe dergisinde çıkmaya başladı. Ayrıca o yıl içerisinde “Osmanlı Cemiyetinde Kadın” başlıklı yazısı yılın en iyi yazısı ödülünü kazandı. Gazeteciliğe eşi Zekeriya Sertel ile birlikte Büyük Mecmua (1919) haftalık dergisini çıkararak başladı. 

Dönemin önemli düşün insanlarının, edebiyatçılarının yazılarını yayımladığı Büyük Mecmua’da, kadın sorunlarına eğilen yazılar yazdı. 1919 yılında, yüksek öğrenim yapmak için eşi ile birlikte Amerika Birleşik Devletleri’ne gitti ve Columbia Üniversitesi’nde sosyoloji öğrenimi gördü. 1923 yılında Türkiye’ye döndüler.

1924-31 yılları arasında birlikte Resimli Ay dergisini çıkardılar. Sabiha Sertel, bu dergide yayımladığı makalelerinde işçi sınıfının haklarını savundu, toplumsal ve politik düzeni eleştiren yazılar yazdı. 1929’da dergide yayımladığı “Savulun Geliyorum!” başlıklı yazısı nedeniyle mahkemeye verildi. Böylece, “Basın suçu nedeniyle mahkemeye verilen ilk Türk kadın gazeteci – yazar” oldu.

1927-28 yılları arasında Çocuk Ansiklopedisi’ni yayına hazırlayan ekipte yer aldı (4 cilt, 1927-28). 1932 yılında Cumhuriyet Gazetesinin çıkardığı Hayat Ansiklopedisi’nde çalıştı.

Eşi ile birlikte çıkartmış olduğu Resimli Ay dergisi 1924 ve 1931 yılları arasında faaliyetlerini sürdürdü. Bu derginin, sadece feminizmi değil dönem toplumunun sorunlarından biri olan işçi sınıfı hakları gibi konuları barındıran birçok yazıya da ev sahipliği yaptığını söylemek gerekir. Yazılarında feminist kimliği belirgindir. Sabiha Sertel’in Temmuz 1927’de Resimli Ay’da yayınlanan “Ben İnsan Değil miyim’’ yazısı bu açıdan önemli bir metindir. Bu yazı, kadının yasalar karşısında eşit kabul edilmemesine bir itiraz niteliğindedir.

Sertel, feminist kimliğinin yanı sıra Türk Komünist Partisi-TKP’nin de aktif bir üyesiydi.

Resimli Ay’ın yayın hayatının sona ermesinin ardından, 1935 yılında Resimli Her Şey adlı haftalık bir dergi çıkardı. 1936 yılında eşiyle birlikte Tan Gazetesini kurdu. Gazete, özellikle İkinci Dünya Savaşı yıllarında faşizm karşıtı görüşleriyle ilgi gördü. Sabiha Sertel, 3 Eylül 1945 günü Tan’da yayımlanan “Muvafakatin Feryadı” başlıklı yazısı nedeniyle tutuklandı. Gazete, 1945’te bir kışkırtma sonucu basıldı ve  yakıldı.

Türkiye Komünist Partisi – TKP

Suat Derviş, Halide Edib Adıvar, Talat Paşa, Tevfik Rüştü Bey, Nazım Hikmet, Sabahattin Ali …

Ödül

“Osmanlı Cemiyetinde Kadın” makalesi ile yılın en iyi yazısı ödülünü aldı.

Kovuşturmalar, hapis, sürgün

Yazdıkları sebebiyle çok defa yargılandı. Kurduğu dergiler kapatıldı. 

Paris, Budapeşte, Moskova ve Bakü’de sürgün yıllarını geçirdi. 

3 Eylül 1945 tarihinde “Muvafakatin Feryadı” başlıklı yazısı sebebiyle tutuklandı.

Tan Gazetesi ve matbaası, 4 Aralık 1945 günü, “Kahrolsun komünizm” sloganları atan bir grup tarafından basıldı ve yakıldı. 

Tan Olayının ardından tutuklanan ve 3 ay tutuklu kalan çift, 1950 yılında Türkiye’den göç etti. 

Ömrünün son yıllarında Türkiye’ye dönmek isteyen Sertel’in talebi reddedildi. 2 Eylül 1968 yılında Bakü’de yaşamını yitirdi.

Seçki

Yıldız Sertel (2001). Annem Sabiha Sertel Kimdi, Neler Yazdı?, Can yayınları, İstanbul.

Aynur Soydan Erdemir (2017). “Bir Hayalin Peşinde Bir Ömür”, Feryal Saygılıgil (der.) Kadınlar Hep Vardı ‘Türkiye Solundan Kadın Portreleri içinde Dipnot Yayınları, Ankara.

Ekmek ve Gül (2020). “İlk profesyonel kadın gazeteci Sabiha Sertel”, Ekmek ve Gül, (2. 9. 2020)

Roman

Sabiha Sertel (1936). Çitra Roy ile Babası,Tan Matbaası, İstanbul.

İnceleme

Sabiha Sertel (2009). 2. Dünya Savaşı Tarihi, Cumhuriyet Kitapları, İstanbul.

Sabiha Sertel (1940). Tevfik Fikret: İdeolojisi ve Felsefesi, Yurt ve dünya yayınları, Tan Maatbası, İstanbul.

Anı

Sabiha Sertel (2015). Davamız ve Müdafaamız, Can Yayınları, İstanbul.

Sabiha Sertel (2019). Roman Gibi, Can Yayınları, İstanbul.

Dergi ve gazeteler

Büyük Mecmua Dergisi, 1919-1920

Resimli Ay Dergisi, 1924-1931

Tan Gazetesi, 1935-1945      

Görüşler dergisi, 1945

Makaleleri

Ben İnsan Değil miyim?

Muvafakatin Feryadı

Savulun Geliyorum 

Çevirileri

1. Kautsky, Sınıf Kavgası (1934)
2. Babel, Kadın ve Sosyalizm (1935)
3. Adoratsky, Diyalektik Materyalizm: Marksizm-Leninizmin Nazari Temeli (1936)
4. M. Molotov, Yeni Sovyet Rusya ve Esas Teşkilât Kanunu (1936)

J. Bryce, Demokrasi Nedir (1939)